พอล ณัฐศิษฏ วาจาสิทธิศิลป์
ถ้าเราไม่ใช่คนที่มีเงินเหลือเยอะ ๆ การที่จะใช้สินค้าที่มีความหรูหรา ก็อาจจะทำให้เป็นภาระทางการเงินที่ไม่เหมาะสม อาจถึงขั้นไปกู้หนี้ยืมสินเพื่อมาซื้อของ แล้วค่อยไปผ่อนเอาในภายหลัง ก็อาจจะทำให้เกิดความยากลำบากในการใช้ชีวิตมากขึ้น ซึ่งหลาย ๆ คนก็เผลอทำสิ่งนี้ไป แม้จะรู้ว่ามันไม่ใช่สิ่งที่สมควรจะทำ
ดังนั้น ในวันนี้ผมจะมาแบ่งปันเรื่องราวที่ว่า ทำไมคนชอบใช้และสบายใจที่จะซื้อของแพง เพราะจริง ๆ แล้วสิ่งเหล่านี้ล้วนแล้วแต่มีเบื้องลึก เบื้องหลังซ้อนอยู่ ดังนี้
1. ตัดสินใจซื้อด้วยอารมณ์
เวลาที่เราจะเลือกซื้อสินค้าแต่ละครั้ง เราก็จะดูว่าสินค้านั้นมีความจำเป็นกับเราหรือไม่ และมีความจำเป็นที่จะต้องซื้อเดี๋ยวนี้เลยหรือเปล่า แต่ก็มีในบางครั้ง หรือบางจังหวะ ที่เวลาเราซื้อของ เราไม่ได้มีการคิดในเชิงเหตุผลมากนัก แต่เราซื้อเพราะความอยากได้ล้วน ๆ ซึ่งเป็นการตัดสินใจด้วยอารมณ์ ไม่ใช่การตัดสินใจด้วยเหตุผล
รวมถึงแม้ว่าจะมีสินค้าอยากอื่นที่มีลักษณะใกล้เคียงกัน มีราคาถูกกว่า แต่เราถ้าเรามีอารมณ์ที่อยากจะได้จริง ๆ ก็ยังเลือกที่จะซื้อสินค้าแพงกว่าอยู่ดี เพราะเป็นสิ่งที่ตอบสนองความต้องการทางอารมณ์ของเรามากกว่า
2. เชื่อว่าของแพง ดีกว่าของถูก
ความเชื่อตรงนี้จะถูกหรือจะผิดก็คงจะบอกได้ยาก แต่ความเชื่อของคนส่วนใหญ่ จะคิดว่าสินค้าที่มีราคาแพงคุณภาพจะดีกว่า…ซึ่งก็จริง แต่ก็ไม่ใช่ความจริงเสมอไป เพราะของบางอย่างแม้ราคาไม่แพง ก็อาจจะเป็นสินค้าคุณภาพสูงกว่า หรือเทียบเท่ห์าสินค้าที่มีราคาแพงก็ได้
เนื่องจากกลไกการกำหนดราคาสินค้านั้น เรื่องแบรนด์ก็มีส่วนสำคัญที่ทำให้สินค้าแพงขึ้นด้วย คือถ้าสินค้าที่มีแบรนด์ดัง ก็จะมีราคาที่แพงเพราะมี “แบรนด์” ที่ได้รับความนิยม เช่น ถ้ามีสินค้าที่กระเป๋าอยู่ 2 ใบ ผลิตออกมาในคุณภาพและมาตรฐานเดียวกัน แต่กระเป๋าใบแรกไม่มีแบรนด์ ส่วนกระเป๋าใบที่สองตีแบรนด์ดังใส่เข้าใบ กระเป๋าทั้ง 2 ใบแม้จะมีต้นทุนการผลิตใกล้เคียงกัน ใช้ไปแล้วก็คงทนสวยงามพอ ๆ กัน แต่กระเป๋าใบที่สองที่ตีแบรนดังสามารถที่จะอัพราคาขึ้นมาได้เป็น 10 เท่ห์า แถมลูกค้ายักแย้งกันซื้ออีกด้วย
ดังนั้น ความเชื่อที่ว่าของแพง ดีกว่าของถูก ก็อาจจะเป็นเรื่องจริงบ้างในบางกรณี แต่ไม่ใช้ทุกกรณี แต่ที่แน่ ๆ ความเชื่อนี้ช่วยสนับสนุนให้เราซื้อของแพงมาใช้นั้นเอง
3. ความภาคภูมิใจ
หลาย ๆ คนมีความภาคภูมิใจเมื่อใช้สินค้าบางแบรนด์ เช่น ถ้าเป็นโทรศัพท์ วัยรุ่นส่วนใหญ่ก็จะภูมิใจถ้าใช้ไอโฟน หรือเมื่อสัก 2 ปีก่อน ผมเองก็จะภูมิใจที่ได้ใช้ หัวเว่ย P30 Pro เพราะถือว่าเป็นนวัตกรรมของโลกที่กล้องสามารถซูมได้ไกลถึง 50 เท่ห์า เรียกว่ายืนอยู่ริมชายฝั่ง สามารถซูมไกลไปถึงเรือที่รอยอยู่กลางทะเลได้เลยที่เดียว พอผมใช้แล้วรู้สึกเท่ห์ รู้สึกว่าเจ๋ง รู้สึกภูมิใจ
นอกจากนี้การที่เราเลือกใช้สินค้าบางอย่าง ซึ่งเป็นความใฝ่ฝันมาตั้งแต่เด็ก ๆ หรือความต้องการที่จะใช้มานานแล้ว พอเราได้มีโอกาสใช้สินค้านั้นจริง ๆ มันก็ยังให้ความรู้สึกว่าตัวเองประสบความสำเร็จอีกด้วย อย่างผมเองก็มีรถในฝันที่อยากจะได้มาตั้งแต่เด็ก ๆ นั้นก็คือรถเปิดประทุนสีแดง ซึ่งครั้งแรกที่ผมเห็นรถยนต์แบบนี้ รู้สึกว่ามันเท่ห์มาก ๆ และบอกกับตัวเองว่าวันหนึ่งเมื่อโตขึ้นจะซื้อรถเปิดประทุนยี่ห้อนี้ให้ได้ จนกระทั่งโตขึ้นและได้รถแบบนี้มาใช้ ก็รู้สึกเลยว่ามันเท่ห์มาก ภาคภูมิใจ เหมือนฝันที่เป็นจริง
สิ่งเหล่านี้ก็คืออีกสาเหตุหนึ่งที่ทำให้คนยอมจ่ายเงินซื้อสินค้าแพง ๆ เพราะมันให้ความรู้สึกภาคภูมิใจ รู้สึกประสบความสำเร็จ เป็นรางวัลของชีวิต นั้นเอง…
4. ความรู้สึกอยากใช้ของจริง
ผมเชื่อว่าหลาย ๆ คนน่าจะเคยรู้จักนาฬิกา Rolex เพราะถือเป็นนาฬิกาที่ได้รับการยอมรับในระดับโลก มีราคาแพง แถมขายดีอีกด้วย และแน่นอนว่า Rolex มีสินค้าปลอม หรือสินค้าลอกเลียนแบบเยอะมาก และผู้คนก็อยากจะซื้อ Rolex ในราคาถูก ๆ ซึ่งคนจำนวนมากก็ซื้อสินค้าเลียนแบบเหล่านี้มาใช้ และถึงแม้ว่าจะเลียนแบบได้เหมือนมาก ๆ โดยที่ไม่มีใครดูออกเลย แต่สุดท้ายลึก ๆ แล้วเราก็รู้สึกอยู่เต็มอกว่ามันเป็นของปลอม จนกระทั่งวันหนึ่งที่มีเงิน แน่นอนว่าคนเหล่านี้จะเลือกซื้อ Rolex ของจริงมาใส่แน่นอน
นี้คือความรู้สึกอย่างหนึ่งคนจะตัดสินใจซื้อ แม้ว่าสินค้านั้นจะมีราคาแพง เพราะถึงจะแพง ก็เป็นของแท้ รู้สึกดีกว่าใช้ของปลอม แม้ว่าจะมีราคาถูกกว่า
5. ซื้อเพราะความ Exclusive
เป็นการที่เราซื้อว่ามันมีข้อจำกัดที่ไม่ใช่ว่าทุกคนจะซื้อได้ ซึ่งผมเชื่อว่าหลาย ๆ คน น่าจะเคยมีประสบการณ์ ตัดสินใจซื้อสินค้าราคาแพงเพราะคำว่า Limited Edition มาแล้ว เช่น โทรศัพท์มือถือบางรุ่น มีขายในประเทศไทยแค่ประมาณ 200 เครื่อง ดังนั้น ถ้าใครก็ตามใช้มือถือรุ่นนี้ คนก็จะมองเลยว่าไม่ธรรมดา เพราะ “คุณคือ 200 คนแรกในประเทศไทยที่มีโอกาสได้ใช้” เพราะมือถือรุ่นนี้เรียกได้ว่ามีราคาแพงกว่ารุ่นปกติถึง 2 เท่า
คนจำนวนหนึ่งก็พร้อมที่จะจ่ายในราคาแพง เพราะเขาต้องการที่จะเข้าไปในพื้นที่ซึ่งไม่ใช่ว่าทุกคนจะเข้าไปได้
6. กระตุ้นให้อารมณ์ดี
เราคงเคยได้ยินคำว่า Shopping therapy ซึ่งเป็นพฤติกรรมของคนที่เวลาอารมณ์ไม่ดี ก็จะไปชอปปิง ถ้าได้เสียเงินซื้อของแล้วจะรู้สึกอารมณ์ดี ซึ่งพฤติกรรมนี้สาว ๆ หลาย ๆ คนเป็นอยู่ แถมถ้าจะกระตุ้นให้อารมณ์ดีอย่างรวดเร็วทันใจ จะต้องเลือกซื้อสินค้าแบรนด์เนมราคาแพงด้วย
ซึ่งการที่เราซื้อสินค้าแล้วรู้สึกอารมณ์ดี เพราะสมองของเราจะหลั่งสารที่มีชื่อว่า Dopamine ซึ่งทำให้เราอารมณ์แจ่มใส่เบิกบาน แถมยังเป็นสารเสพติดอีกด้วย จึงทำให้ในครั้งต่อ ๆ ไป ถ้าเรามีความเครียด กลไกอัตโนมัติของเราก็จะต้องการบำบัดความเครียดด้วยการทำให้ Dopamine หลั่งออกมา นั้นก็คือการออกไปซื้อของราคาแพงนั้นเอง
ถ้าใครรวย มีเงินเหลือกินเหลือใช้ แล้วจะบำบัดความเครียดด้วยการไปเดินซื้อของแพง ๆ ก็ทำไปเถอะ เพราะไม่ได้ไปทำให้ใครเดือดร้อน แถมกระตุ้นเศรษฐกิจด้วย
7. ซื้อให้กับคนอื่น
หลาย ๆ คนน่าจะมีผู้หลักผู้ใหญ่ที่เราเคารพนับถือ มีเพื่อนที่เรารัก เราหวังดี หรือมีแฟน เวลาเราจะซื้อของให้กับคนสำคัญ ๆ ในชีวิตเหล่านี้ เราจะเลือกซื้อของดี ๆ ราคาแพง ๆ ให้กับคนเหล่านี้ โดยที่ตัวเองไม่เคยมีโอกาสได้ลองใช้เองด้วยซ้ำไปเพราะเสียดายเงิน
ผมเองก็เป็นคนหนึ่งที่มีนิสัยแบบนี้ คือเวลาทำบุญตักบาตร เวลาซื้อไปถวายสังฆทาน ผมก็จะมีของบางอย่างที่ผมเองไม่กล้าซื้อมาใช้เอง เพราะรู้สึกว่ามันมีราคาแพงกว่าปกติ แต่ด้วยจิตใจที่เราอยากจะทำบุญ เราก็ซื้อได้โดยไม่ได้คิดอะไรมาก จะทำบุญทั้งทีก็อยากจะทำให้ดีที่สุด
ดังนั้น การซื้อเพื่อคนอื่นก็เป็นอีกเหตุผลหนึ่งที่เราสบายใจเมื่อซื้อของแพง
8. ซื้อแล้วรู้สึกมีอำนาจ
ถ้าเราเข้าไปซื้อสินค้าหรือบริการก็ตาม ถ้าเราเป็นคนที่มีกำลังซื้อสูง ๆ เราก็จะได้รับการบริการอย่างเต็มที่มาก ๆ หรือถึงขั้นมีคนระดับผู้บริหารลงมาตอนรับขับสู้เราด้วยตัวเองเลยทีเดียว สิ่งเหล่านี้ จะทำให้เรารู้สึกว่าตัวเองมีอำนาจ ได้รับการยอมรับ รู้สึกว่าตัวเองเป็นคนสำคัญ เป็นคนพิเศษ ได้บอกให้โลกรู้ว่าเรามีตังค์
แหละทั้งหมดนี้ก็ ทำไมคนชอบใช้และสบายใจที่จะซื้อของแพง ซึ่งจริง ๆ คนที่ชอบใช้ง่ายเงินฟุ่มเฟือยอาจจะมีเหตุผลมากกว่านี้ แต่ถ้าเราจำประเด็นให้ดี เหตุผลส่วนใหญ่นั้นเกี่ยวพันกับปัจจัยด้านอารมณ์ทั้งสิ้น